ازدواج و تأسیس کانون زندگى مشترک خانوادگى یکى از بهترین و مهم‏ترین رسوم اجتماعى انسان‏هاست که از فطرت و آفرینش ویژه آنها مایه مى‏گیرد. سنتى است بسیار مقدس و مفید که مورد قبول انسان‏ها در طول تاریخ بوده است. ازدواج از ضروریات زندگى انسان‏ها به شمار مى‏رود و ترک آن، امرى غیر متعارف و خروج از سنت اجتماعى محسوب مى‏شود. ازدواج اگر با اندیشه و طبق معیارهاى صحیح انجام بگیرد فواید و منافع مهمى دربر دارد که به پاره‏اى از آنها اشاره مى‏شود:

1. کسب استقلال

دختر و پسر، قبل از ازدواج، جزء خانواده پدر و مادر و تابع آنان محسوب مى‏شوند، طبعاً خواهان استقلالند، ولى از این حق مشروع محرومند. غالباً محصول کسب و کارشان صرف خانواده مى‏شود که خود نیز از آن ارتزاق مى‏کنند. در تصمیم‏گیرى‏ها استقلال ندارند و ناچارند ازقوانین و ضوابطى که به وسیله پدر و مادر بر خانواده حاکمیت دارد، پیروى نمایند. اما با ازدواج، زندگى دختر و پسر دگرگون مى‏شود و شکل جدیدى به خود مى‏گیرد و استقلال مى‏یابد. در این زندگى جدید،دختر و پسر زن و شوهر مى‏شوند و یک واحد کوچک اجتماعى را تشکیل مى‏دهند. مسئولیت مى‏پذیرند و به استقلال مى‏رسند. زندگى آنها هدفدار مى‏شود و محصول کسب و کار و جدیدشان به واحد خانواده نوبنیاد تعلق دارد. مسئولیت اداره خانواده جدید را به عهده مى‏گیرند و خود تصمیم گیرنده مى‏شوند و بدین وسیله زندگى جدیدى را آغاز مى‏کنند.

2. انس و آرامش

یکى از ویژگى‏ها و نیازهاى طبیعى انسان، انس و مودّت و الفت است. تنها زندگى کردن بسیار دشوار و دردناک است. انسان، به انسان دیگرى نیاز دارد که امین و درست‏کار و غم‏خوار و مهربان و راز نگه‏دار باشد تا با او انس بگیرد و درد دل کند و رازهایش را در میان بگذارد و از تسلیت‏ها و دلجویى‏ها و غم‏خوارى‏هایش بهره‏مند گردد و بدین وسیله آسودگى و آرامش خاطر پیدا کند.

 به دوست مخلص و مطمئنى نیاز دارد تا مودت‏هاى خالصانه‏اش را نثار وى کند، و او هم از ایثارِ محبت نسبت به او دریغ نورزد. بهترین فردى که مى‏تواند این نیاز طبیعى را تأمین کند همسر است، چه زن باشد و چه شوهر. همه محبت‏ها و دوستى‏ها موقت و محدود مى‏باشند جز دوستى و محبت بین زن و شوهر که دائم و غیر محدود است، چون یک واحد را تشکیل مى‏دهند و هدف مشترک دارند و بیش از هر فرد دیگرى به یک دیگر نیازمندند. آرامش و آسودگى که در اثر ازدواج حاصل مى‏شود آن قدر مهم است که خداوند متعال آن را یکى از آیات بزرگ خویش معرفى نموده و مى‏فرماید:

یکى از آیات الهى این است که براى شما از جنس خودتان جفتى را بیافرید تا با او انس بگیرید و آرامش بیابید و در بین شما دوستى و مهربانى قرار داد و در این امر براى افرادى که اهل تفکر باشند آیات و نشانه‏هایى وجود دارد.(روم، آیه 21).

در این آیه، آسودگى و آرامش نفس بزرگ‏ترین نتیجه ازدواج معرفى شده است و واقعاً هم‏چنین است. درست است که در ازدواج منافع دیگرى از جمله ارضاى غریزه جنسى وجود دارد، ولى بزرگ‏ترین و ارزنده‏ترین فایده، همان آرامش خاطر و آسودگى و دل گرمى است که براى زن و مرد در اثر ازدواج حاصل مى‏شود. به همین جهت مى‏توان گفت بهترین نعمتى که نصیب انسان مى‏شود همسر شایسته است.

حضرت امام رضا علیه‏السلام فرمود: «بنده خدا به فایده‏اى دست نمى‏یابد که بهتر از همسر شایسته باشد؛ همسرى که وقتى او را مى‏بیند شادمانش گرداند و در غیابش از نفس خود و مال او نگه دارى کند.( وسایل الشیعه، ج 14) .   

باازدواج،دختروپسرمسئولیت مى‏پذیرند و به استقلال مى‏رسند. زندگى آنها هدفدار مى‏شود و محصول کسب و کار و جدیدشان به واحد خانواده نوبنیاد تعلق دارد.

3. حفظ عفت و مصونیت از گناه

در اثر ازدواج، غریزه جنسى که یکى از غرایز نیرومند انسانى است در مسیر طبیعى خود قرار مى‏گیرد و انسان از انحراف و گناه مصون مى‏ماند. این غریزه اگر درست هدایت شد و در مسیر واقعى و طبیعى قرار گرفت نه تنها زیان بخش نیست، بلکه فواید فراوانى هم دارد. ولى اگر وسیله مشروع برایش فراهم نشد ممکن است انسان را از مسیر طبیعى خارج سازد و به گناه و انحراف آلوده سازد، و تنها وسیله طبیعى و مشروع ارضاى این غریزه،ازدواج و تشکیل خانواده است. در صورتى که انسان ازدواج کرده باشد و وسیله مشروع ارضاى غریزه جنسى را در اختیار داشته باشد، بعد از آن با نیروى ایمان مى‏تواند عفت خویش را نگه دارد و دامنش را از  نگاه کردن به نامحرم محفوظ بدارد. اما براى کسى که ازدواج نکرده، تسلط بر نفس و کنترل غریزه جنسى بسیار دشوار است. بنابراین، ازدواج را مى‏توان عاملِ مهم حفظ دین معرفى کرد،در احادیث به این مطلب اشاره شده است.

رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود : «هر کس ازدواج کرد نصف دینش را حفظ کرده است.(وسایل الشیعه ،ج14)

4. آرامش و تعادل اعصاب

ارضاى صحیح و به موقع غریزه جنسى براى سلامت جسم و جان آدمى ضرورت دارد، و ترک آن باعث پاره‏اى از بیمارى‏هاى روانى و گاهى جسمانى مى‏شود. اگر غریزه جنسى به موقع و از طریق طبیعى و صحیح ارضا نشد ممکن است، امراضى از قبیل، ضعف اعصاب، اضطراب، افسردگى، یأس، دلمردگى، دلهره، پژمردگى، تشنج، تندخویى، بدبینى، گوشه‏گیرى و گاهى زخم معده و سوء هاضمه و سردرد، را به همراه داشته باشد. راه طبیعى و مشروع ارضاى غریزه جنسى ازدواج است و راه‏هاى دیگر غیرطبیعى‏هستند و انحراف و گناه محسوب مى‏شوند و آثار شوم و خطرناکى را به دنبال خواهند داشت. بنابراین هرکس که به سلامت جسم و جان خویش علاقه دارد باید در اولین فرصت ازدواج کند.

5. تولید و تکثیر نسل

یکى از ثمرات بزرگ ازدواج، وجود فرزند و تولید و ابقاى نسل آدمى است. تولید و تکثیر نسل را نباید کوچک و بى‏اهمیت شمرد، زیرا هدف آفرینش جهان، وجود انسان و پرورش و تکامل اوست. تولید و پرورش انسان‏هاى خداپرست و موحّد و نیکوکار و صالح، مطلوب خداى جهان آفرین است. از دیدگاه اسلام وجود فرزند صالح، براى پدر و مادر عملِ صالح محسوب مى‏شود که در سعادت دنیا و آخرت آنها مؤثر خواهد بود. وجود فرزند، پدر و مادر را دل‏گرم و هدف‏دار مى‏کند و به زندگى صفا و حرکت و رونق مى‏دهد. وجود فرزند یکى از ثمرات ازدواج است، از همین‏رو، تولید و تکثیر نسل در احادیث یکى از اهداف ازدواج یاد شده است.

رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: «تزویج کنید تا صاحب فرزند شوید و بر تعداد شما افزوده شود، زیرا من در قیامت با امت‏هاى دیگر به کثرت شما مباهات مى‏کنم؛ حتى به وسیله فرزندى که ساقط شده است.(بحارالانوار،ج103)

6. تعاون در اطاعت و نیل به ثواب

ازدواج از دیدگاه اسلام امرى است مقدس و ارزش‏مند و در صورتى که با قصد قربت انجام بگیرد عبادت محسوب مى‏شود و پاداش اخروى دارد. به علاوه، انسان مؤمن، در صورتى که همسر مؤمن و موافقى داشته باشد، مى‏تواند در طریق انجام وظیفه، از تشوق‏ها و ترغیب‏ها و رهنمودها و کمک‏هاى همسرش بهره‏مند گردد و در راه عبادت و انجام عمل صالح و سیر و سلوک الى اللّه از تعاون و همکارى‏هاى او استمداد جوید. بنابراین، همسر مؤمن و شایسته یکى از نعمت‏هاى بزرگ الهى است که براى دنیا و آخرت انسان سودمند خواهد بود.

7. سلامت و امنیت اجتماعى

ازدواج و تأسیس کانون خانواده براى سلامت و امنیت و سعادت اجتماع نیز سودمند و ضرورى است. اگر بنیاد خانواده‏ها مستحکم باشد و جوان‏ها به موقع ازدواج کنند و به کانون گرم خانواده دلبسته باشند به‏طور محسوس از فساد، ولگردى، بى‏بندوبارى، طغیان، قتل و سرقت، جنایت و ناامنى، و تجاوز و انحراف و اعتیاد و خودکشى کاسته خواهد شد، زیرا چنان‏که آمار نشان مى‏دهد اکثر این امور از افرادى سر مى‏زند که از وجود کانون گرم خانوادگى محرومند.

برگرفته ازکتاب جوان وانتخاب همسر-نوشته علامه امینی